Utworzony decyzją JM Rektora Akademii Kaliskiej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego 1 listopada 2022 r. w oparciu o dokonania Ośrodka Badań Regionalnych tejże uczelni. Obecnie IIBH to jedna z głównych jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, której celem jest prowadzenie badań naukowych w zakresie humanistyki, szczególnie historii.
Zebranie Instytutu w nowej siedzibie przy Placu św. Józefa 2-4-6, 20 czerwca 2024 roku, fot. Maja Żeśko.
KONFERENCJA (14-16 LISTOPADA 2024)
Link do podstrony konferencji:
Konferencja Instytutu Interdyscyplinarnych Badań Historycznych
INFORMACJE OGÓLNE I DANE KONTAKTOWE
Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych kontynuuje i rozwija efekty działalności Ośrodka Badań Regionalnych (OBR) działającego jako ogólnouczelniana jednostka badawcza w latach 2014-2022. Tu warto dodać, że OBR powstał z inicjatywy Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Pierwszym kierownikiem Ośrodka był dr Zbyszko Szmaj, od 2018 do 2022 r. kierował nim prof. Krzysztof Walczak, który przy pomocy władz Uniwersytetu Kaliskiego zorganizował także nową strukturę IIBH w latach 2022-2023. Prof. K. Walczak jest dyrektorem IIBH.
Kontakt: iibh@uniwersytetkaliski.edu.pl
Siedziba: Plac św. Józefa 2-6, 62-800 Kalisz
Cele działania jednostki obejmują innowacyjne, szeroko zakrojone prace naukowo-badawcze z zakresu humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem historii. Misja IIBH to również integracja i rozwój regionalnego środowiska naukowego w zakresie humanistyki i nauk historycznych, co umożliwia współpraca tej jednostki z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk. Poprzez działalność naukową, w tym publikację wyników badań podstawowych, projektowanie konferencji IIBH rozwija potencjał naukowy Akademii Kaliskiej o segment nauk historycznych, humanistycznych i społecznych.
Fot. Ewa Obała.
ZADANIA INSTYTUTU
Do zadań Instytutu należy:
- Prowadzenie badań nad teorią regionalizmu i metodologią badań historycznych w ich interdyscyplinarnym wymiarze,
- Prowadzenie systematycznych interdyscyplinarnych badań nad historią i teraźniejszością regionów Wielkopolski, Polski i Europy w perspektywie zachodzących przemian społeczno-gospodarczych i kulturowych,
- Działalność badawcza mająca przyczynić się do pogłębienia wiedzy o problemach tożsamości regionalnej i lokalnej, rozpatrywanych w szerokiej perspektywie historycznej, społeczno-gospodarczej i kulturalnej,
- Upowszechnienie wiedzy w oparciu o wyniki prowadzonych badań,
- Organizowanie konferencji, seminariów, sympozjów, studiów, szkoleń i debat dotyczących problematyki historycznej, regionalnej czy z zakresu popularyzacji humanistyki,
- Współpraca z uczelniami, instytucjami państwowymi i samorządowymi, organizacjami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi oraz stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi zainteresowanymi problematyką badań historycznych.
PRACOWNICY INSTYTUTU
DYREKTOR, prof. Uniwersytetu Kaliskiego dr hab. Krzysztof Walczak k.walczak@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: badania nad dziejami książki i prasy; bibliologia, bibliotekoznawstwo; dzieje bibliotek; studia historyczne i regionalne, edytorstwo.
SEKRETARIAT, mgr Maja Żeśko, iibh@uniwersytetkaliski.edu.pl
Prof. zw. dr hab. Waldemar Łazuga w.lazuga@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia powszechna XIX-XX wieku, historia Polski, Europy Środkowo-Wschodniej, Austro-Węgier i Galicji; dzieje polityczne; biografistyka, edukacja historyczna.
Prof. zw. dr hab. Jerzy Pietrzak jerzy.pietrzak@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia Polski i powszechna XVI-XVII wieku; dzieje Kościoła katolickiego w Polsce; studia nad dziejami Wielkopolski, regionalne i lokalne.
Prof. Uniwersytetu Kaliskiego dr hab. Ewa Andrysiak e.andrysiak@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: dzieje książki i prasy, bibliografie naukowe, historyczne, regionalne; bibliologia i bibliotekoznawstwo; edytorstwo.
Prof. Uniwersytetu Kaliskiego dr hab. Jarosław Durka j.durka@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia najnowsza Polski, historia Kościoła katolickiego i relacji państwowo-kościelnych w latach 1945-1989, dzieje ziemiaństwa i arystokracji, stosunki polsko-rumuńskie w XX wieku, biografistyka, historia regionalna, edukacja historyczna. Strona www: https://jaroslawdurka.academia.edu/
Prof. Uniwersytetu Kaliskiego dr hab. Piotr Gołdyn p.goldyn@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: dzieje oświaty i szkolnictwa w Polsce i Europie wschodniej w XIX i XX wieku, Dzieje oświaty w Wielkopolsce wschodniej, biografistyka, heraldyka samorządowa w ujęciu historyczno-symbolicznym Strona www: https://uniwersytetkaliski.academia.edu/PiotrGołdyn
Prof. Uniwersytetu Kaliskiego dr hab. Jerzy K. Kos j.kos@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia architektury i dzieje sztuki XVIII-XX wieku, badania i praktyka fotografii, sztuka Śląska w aspekcie porównawczym
Dr Ewa Andrzejewska e.andrzejewska@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: dzieje sztuki i rzemiosła artystycznego, kultura artystyczna, dzieje architektury, studia regionalne i porównawcze, muzealnictwo.
Dr Małgorzata Bańkowska m.bankowska@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: prasa literacka i polityczna XX w.; bibliografia prasy polskiej 1918-1939; prasa Kościoła katolickiego; historia książki i bibliotek; badania proweniencyjne.
Dr Bogumiła Celer b.celer@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: biografistyka, badania regionalne, spuścizny i zbiory specjalne; bibliotekoznawstwo, dzieje książki i prasy; studia regionalne i porównawcze.
Dr Makary Górzyński m.gorzynski@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia architektury i budowy miast XIX-XX wieku; dzieje urbanistyki i urbanizacji; kultura artystyczna; metodologia nauk humanistycznych; studia regionalne i porównawcze.
ks. dr Sławomir Kęszka s.keszka@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia Kościoła z uwzględnieniem Kalisza i regionu (XIX-XX w.), duchowieństwo diecezjalne i zakonne miasta Kalisza i regionu, Martyrologia duchowieństwa polskiego lat II wojny światowej, badania i studia nad regionem.
Dr Sławomir Przygodzki s.przygodzki@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia powszechna i Polski XIX-XX wieku; badania regionalne i lokalne; dzieje burżuazji i procesów społecznych; studia nad wielokulturowością i tożsamościami społecznymi.
Dr Grzegorz Szczurek g.szczurek@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: przemiany społeczno-kulturowe w epoce brązu i w początkach epoki żelaza w Wielkopolsce i na Pomorzu, badania mikroregionalne, depozyty wyrobów metalowych, rola konia w obrzędowości społeczności późnej epoki brązu w strefie południowo-zachodniobałtyckiej
Dr Jerzy Wypych j.wypych@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: historia sztuki i kultury; sztuka i techniki artystyczne; studia regionalne.
Mgr Tadeusz Skarżyński t.skarzynski@uniwersytetkaliski.edu.pl
Specjalizacje: dzieje Kalisza i regionu, edukacja regionalna
REALIZOWANE BADANIA NAUKOWE
PUBLIKACJE I KONFERENCJE NAUKOWE
- Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Pod red. Bogumiły Celer. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk)
- M. Górzyński, Planowanie urbanistyczne w Królestwie Polskim drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Polityki miejskie w przestrzeni, Kalisz 2024.
- Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Pod red. Bogumiły Celer. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk).- Spuścizny w zbiorach archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych bazą źródłową w badaniach biograficznych. Pod red. B. Celer. Kalisz 2023.
- Dzieje szkolnictwa handlowego i ekonomicznego w Kaliszu 1873-2023. Pod red. E. Andrysiak. Kalisz 2023 (wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk).
- Słownik architektów, budowniczych i planistów Kalisza. Pod red. Makarego Górzyńskiego. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk, praca zbiorowa).
- M. Górzyński, Imperium peryferii. Architektura i modernizacyjne procesy przestrzenne w Kaliszu pod koniec XIX wieku, Kalisz: Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej, 2023.
- M. Górzyński, Skok w nieznane. Procesy modernizacyjne, architektura i polityki przestrzenne w Kaliszu początków XX wieku. Kalisz : Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej, 2022.
- K. Walczak, Nauka i szkolnictwo wyższe w Kaliszu na łamach czasopism regionalnych. Bibliografia za lata 1945-2020. Kalisz : Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej, 2022.
- E. Andrysiak, Alfons Parczewski. Bibliografia. Kalisz 2022 (Katalogi i Bibliografie ; 1) (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk).
- M. Górzyński, Trzy historie o mieście spod ziemi. Architektura, modernizacja, niepamięć, Kalisz : KTPN 2022.
- E. Andrysiak, O bibliografii Kalisza. Historia, stan prac i zamierzenia. Kalisz : KTPN, 2022.
- B. Celer (wsp. H. Karolewska, M. Mikołajczyk), Adam Chodyński. Dokumenty historyka Kalisza [katalog], Kalisz: KTPN, 2022.
- S. Przygodzki, Elity gospodarcze Kalisza. Proces formowania się burżuazji w latach 1815-1867. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk).
- M. Górzyński, Imperium peryferii. Architektura i modernizacyjne procesy przestrzenne w Kaliszu pod koniec XIX wieku. Kalisz : Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej, 2023.
Więcej informacji o naszych monografiach naukowych znajdą Państwo na stronach internetowych Wydawców:
https://wydawnictwo.uniwersytetkaliski.edu.pl/
https://ktpnkalisz.wixsite.com/wydawnictwo
MONOGRAFIE I BIBLIOGRAFIE PRZYGOTOWANE DO DRUKU ZE ŚRODKOW OBCYCH
- Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Pod red. Bogumiły Celer. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk)
- Słownik architektów, budowniczych i planistów Kalisza. Pod red. Makarego Górzyńskiego. Kalisz 2023 (Wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk).
- Konferencja Naukowa “Trasowanie miasta. Samochodowe arterie komunikacyjne a urbanistyczne otoczenie zabytkowe dawniej, dziś i jutro”, przewodnik konferencyjny / red. Makary Górzyński, Mateusz Rabiega, Sylwia Szydłowska. Kalisz : Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk; Ośrodek Badań Regionalnych Akademii Kaliskiej, 2022
- M. Górzyński, W stronę procesualnej historii literatury : propozycje metodologiczne. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2022, 70 (1), 97-114.
- S. Kowalska, Koncepcja godności roślin w ochronie środowiska i bezpieczeństwie ekologicznym. „Studia Prawnoustrojowe”, 2022 (55), 117-129.
- K. Walczak, Dziewiętnastowieczne podręczniki do nauki historii w zbiorach Ossolineum : rekonesans. W: 200 lat Ossolineum : rozprawy i materiały / pod red. Mariusza Dworsatschka. Wrocław : Wydawnictwo Ossolineum, 2022, 295-230
Seria: (Ossolineum Wczoraj i Dziś). - B. Celer, Muzea oświatowe w przestrzeni bibliotecznej. Rekonesans. W: „200 lat Ossolineum : rozprawy i materiały, pod red. Mariusza Dworsatschka, Wrocław : Wydawnictwo Ossolineum, 2022, s. 441-452 Seria: (Ossolineum Wczoraj i Dziś).
- B. Celer, Idea regionalnych izb pamięci w bibliotekach polskich na przykładzie pracowni artystycznej Władysława Kościelniaka w Książnicy Pedagogicznej im. A. Parczewskiego w Kaliszu. W: Biblioteki pedagogiczne lokalnie – małe ojczyzny, duże perspektywy, pod red. Marty Ślusarek, Beaty Janik i Wandy Bukowczan. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 2022, s. 57-65.
- B. Celer, „Śladami Wiłkomirskich. W poszukiwaniu spuścizny członków muzycznej rodziny” – raport z projektu badawczego // „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, nr 22, red. P. Molenda, W kręgu badań regionalnych, Kalisz 2022, s. 205-230.
- E. Andrysiak, Drukarnia pośpieszna Jakuba Szczecińskiego jako przykład zakładu typograficznego mniejszości żydowskiej w międzywojennym Kaliszu, „Zeszyty KTPN”, nr 22, red. P. Molenda, W kręgu badań regionalnych, Kalisz 2022, s. 41-57.
- S. Przygodzki, Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w., „Zeszyty KTPN”, nr 22, red. P. Molenda, W kręgu badań regionalnych, Kalisz 2022, s. 142-151.
KONFERENCJE ZREALIZOWANE
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Biografistyka w badaniach regionalnych”, Kalisz, 15-16 czerwca 2023 (organizator: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, partnerzy: Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego w Kaliszu)
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Kościelniakowie – Biografie i Dziedzictwo” 28 września 2023 (organizator: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, partnerzy: Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego w Kaliszu)
KONFERENCJA (20 WRZEŚNIA 2024)
Organizator: Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Współorganizatorzy: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk https://www.ktpn.org/ oraz Biblioteka Uniwersytetu Kaliskiego
Miejsce obrad: Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych pl. św. Józefa 2-4-6, 62-800 Kalisz
Informacja o konferencji: Celem konferencji upamiętniającej rocznicę zburzenia obu miast jest m.in. omówienie bezprecedensowego zniszczenia Kalisza i Lowanium w 1914 r., pokazanie skali zniszczeń, procesu odbudowy, jak również porównanie dalszych losów obu miast, znajdujących się po obu stronach teatru wojennego, później zaś po dwóch stronach podzielonej „żelazną kurtyną” Europy.
Pliki do pobrania:
Do uczestniczenia w konferencji i do wygłoszenia referatów na ten temat zostali zaproszeni goście:
- prof. dr hab. Maciej Górny, Instytut Historii PAN
- prof. dr hab. Rafał Szubert, Uniwersytet Wrocławski
- dr Bartosz Kułan, Akademia Wymiaru Sprawiedliwości
- dr Makary Górzyński, Uniwersytet Kaliski
- mgr Kazimierz Wojciechowski, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
- oraz mgr Ryszard Bieniecki
Patronat Honorowy: Prezydent Miasta Kalisza Krystian Kinastowski oraz JM Rektor Uniwersytetu Kaliskiego prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Andrzej Wojtyła
Patronat Medialny: Latarnik.pl ; Radio Poznań
Komitet Organizacyjny:
Przewodniczący: prof. UK, dr hab. Krzysztof Walczak
Sekretarz: dr Agnieszka Szczepaniak-Olejniczak
Członek: mgr Maja Żeśko
Dane kontaktowe:
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego:
prof. UK, dr hab. Krzysztof Walczak
k.walczak@uniwersytetkaliski.edu.pl
Sekretarz konferencji:
dr Agnieszka Szczepaniak-Olejniczak
Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych UK:
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja I – urbanistyka historyczna, maj 2023, wydarzenie cykliczne (wspólnie z KTPN) Międzynarodowa konferencja naukowa z zakresu historii architektury (w planach na rok 2025)
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja II – architektura i źródła z okresu okupacji hitlerowskiej, maj 2024.
KONFERENCJE PRZYGOTOWYWANE/KONCEPCJE
Dwie konferencje dotyczące projektu badawczego o prezydencie Stanisławie Wojciechowskim (patrz sekcja „granty”)
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja III – badania porównawcze nad miastami, maj 2025.
Międzynarodowa konferencja naukowa z zakresu historii architektury (w planach na rok 2025 lub 2026)
WYSTAWY ZREALIZOWANE (wspólnie z Biblioteką Uniwersytetu Kaliskiego)
Rok 2022:
KALISZ AKADEMICKI / OD PWSZ DO AKADEMII KALISKIEJ
Komisarze wystawy: dr Elżbieta Steczek Czerniawska, prof. Akademii Kaliskiej dr hab. Krzysztof Walczak
ADAM CHODYŃSKI (1832-1902). Historyk Kalisza, prawnik, literat. W 190 rocznicę urodzin i 120 rocznicę śmierci. 16 grudnia 2022 Komisarze wystawy: dr Bogumiła Celer, prof. Akademii Kaliskiej dr hab. Krzysztof Walczak
Baza danych bibliograficznych – publikacje Uniwersytetu Kaliskiego:
Expertus – publikacje Uniwersytetu Kaliskiego
Wykaz PDF – Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych:
SEMINARIA ARCHITEKTURY I MIAST
GRANTY
Konkurs NCN Miniatura 8
badania wstępne/pilotażowe
Tytuł: Kontekst schyłkowobrązowych skarbów z Kalisk na Pomorzu Środkowym w świetle weryfikacji wykopaliskowej anomalii geomagnetycznych
Data rozpoczęcia realizacji projektu: 07.08.2024 r.
Data zakończenia realizacji projektu: 07.08.2025 r.
Kwota: 48 830 zł
Słowa kluczowe: późna epoka brązu i wczesna epoka żelaza, skarby, badania geofizyczne, miejsca obrzędowe
Opis (wersja skrócona)
Położna pod Bialym Borem na Pomorzu Środkowym miejscowość Kaliska zapewniła sobie poczesne miejsce w historii europejskiej archeologii za sprawą odkrycia w 2017 roku dwóch skarbów wyrobów brązowych, które niechybnie należy zaliczyć do grona najważniejszych depozytów ze schyłku epoki brązu na Starym Kontynencie (Kaczmarek, Szczurek, Krzysiak 2021; Szczurek, Kaczmarek 2022). Obydwa zespoły z Kalisk, zdeponowane w jednym miejscu w układzie piętrowym, najprawdopodobniej należy postrzegać jako komplementarną oraz funkcjonalną całość. Szczególny skład depozytów z Kalisk pozwala je łączyć z uroczystymi procesjami z wozami dwukonnymi, zobrazowanymi w skandynawskiej sztuce naskalnej. Bogate zestawy biżuterii kobiecej i paradne uprzęże końskie stanowiłby w tym ujęciu wyposażenie o charakterze ceremonialnym. Wyjątkowe bogactwo obu skarbów z Kalisk sugeruje przypuszczenia odnośnie do specjalnego charakteru miejsca ich złożenia.
Przeprowadzona w 2021 roku szerokopłaszczyznowa prospekcja geofizyczna obejmująca obszar 6000 m2 wokół miejsca odkrycia obu zespołów, wskazuje na interesujący, regularny układ zróżnicowanych anomalii, których źródłem z wysokim prawdopodobieństwem są obiekty archeologiczne. Celem realizowanego projektu jest weryfikacja wykopaliskowa zarejestrowanych anomalii i potwierdzenie lub falsyfikacja hipotezy o ich związku z kaliskimi skarbami. Weryfikacja wykopaliskowa części anomalii geofizycznych pozwoli ustalić ich funkcję, pozycję chronologiczną (14C) i umożliwi konfrontację zastanych kontekstów z rezultatami badań nieinwazyjnych, co pozwoli rozpoznać charakter poszczególnych anomalii i stworzyć miejscowy “słownik” do ich zrozumienia.
Wyniki planowanych badań mogą wnieść istotne obserwacje do poznania okoliczności aktów składania skarbów i funkcjonowania miejsc sakralnych w późnej epoce brązu Pozytywne rezultaty prac w Kaliskach powinny zainicjować nowy etap studiów nad fenomenem masowego składania dóbr w strefie południowo-zachodniobałtyckiej, w którym miejsce odkrycia skarbu traktowane jest jako rozległa przestrzeń sakralna, a nie jako punkt z którego zostały podjęte zabytki. zazwyczaj w przypadkowych okolicznościach.
Bibliografia:
Kaczmarek M., Szczurek G., Krzysiak A.
Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu/Kaliska I. The
Late Bronze Age Metal Hoard from Pomerania, Hyperborea 6, Poznań 2021.
Szczurek G., Kaczmarek M.
Kaliska II. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu/Kaliska II. The Late Bronze Age Metal Hoard from Pomerania, Hyperborea 7, Poznań 2022.
Wroniecki P.
Wyniki nieinwazyjnej prospekcji geofizycznej w Kaliskach, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie, w: G. Szczurek, M. Kaczmarek, Kaliska II. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu/Kaliska II. The Late Bronze Age Metal Hoard from Pomerania, Hyperborea 7, Poznań 2022.
Projekt zatytułowany „Prezydent Stanisław Wojciechowski. Jego wiek, dokonania, pamięć” stanowi w zamierzeniu ukazanie postaci drugiego Prezydenta II Rzeczypospolitej jako jednego z najwybitniejszych twórców polskiej państwowości – obok Gabriela Narutowicza i Ignacego Mościckiego – a także Józefa Piłsudskiego, podobnie jak innych wielkich postaci tego czasu, formujących kształt niepodległej Rzeczypospolitej. Postać Prezydenta, jak również Jego szczegółową biografię, zamierzamy ukazać na tle epoki, formującej wielkość wymienionych postaci.
Były to w przypadku S. Wojciechowskiego realia zaboru rosyjskiego, czasy emigracji, a także wielka rola udziału w pierwszych rządach niepodległej Polski, wreszcie odegranie jednej z głównych ról w narodowym dramacie wypadków majowych 1926 r. Postać S. Wojciechowskiego posiada dość skromną bibliografię, nie wyjaśnione pozostają niektóre, często kluczowe momenty Jego życia i działalności. Stąd zamysł przekazania historiografii polskiej pełnej wiedzy o jednym z najwybitniejszych Polaków Polski międzywojennej, co jest możliwe jedynie poprzez ukazanie tej postaci na szerokim tle drugiej polowy XIX stulecia oraz pierwszej połowy XX wieku.
Projekt zakłada – poprzez badania archiwalne oraz biblioteczne i bibliograficzne – zgromadzenie niedostępnej do dzisiaj często informacji historycznych i biograficznych, dotyczących nie tylko samej postaci Wojciechowskiego, lecz także warunków, w jakich uzyskał wykształcenie, działał jako rewolucjonista, później działacz spółdzielczy, wreszcie urzędnik państwowy najwyższego szczebla. Zadanie to wymaga sięgnięcia do zasobów archiwalnych i bibliotecznych, nie penetrowanych dotąd przez badaczy. Na tym etapie w grę wchodzi także sporządzenie pełnej, kompleksowej bibliografii podmiotowo-przedmiotowej S. Wojciechowskiego, także z uwzględnieniem jego dorobku naukowego i publicystycznego jako działacza rewolucyjnego, spółdzielczego, wreszcie państwowego.
Materiał bibliograficzny uzyska formę druku zwartego, w postaci książki zatytułowanej „Stanisław Wojciechowski. Bibliografia”. Uzyskane materiały archiwalne i biblioteczne zamierzamy przekazać polskiej nauce w postaci dwóch konferencji naukowych, których efekty opublikujemy w postaci monografii.
Projekt zakłada też szeroką popularyzację uzyskanej wiedzy poprzez działania wystawiennicze i przewiduje organizację wystawy zatytułowanej „Prezydent Stanisław Wojciechowski – w siedemdziesiątą rocznicę śmierci”, pokazującą artefakty ze zbiorów Rodziny oraz Uniwersytetu Kaliskiego. Druga z planowanych ekspozycji „Uniwersytet Kaliski swojemu patronowi” zakłada przygotowanie wystawy popularyzującej postać S. Wojciechowskiego w szeroko pojętych środowiskach lokalnych oraz w szkołach średnich. wystawa będzie także ukazywać szeroki aspekt działań środowiska polskich działaczy politycznych okresu międzywojennego. Planujemy także serię spotkań członków zespołu naukowców, uczestniczących w projekcie, z uczniami szkół średnich z misją przekazywania wiedzy o pokoleniu, które odzyskało Polskę po latach niewoli, jak również formę ogólnopolskiego konkursu, popularyzującego postać prezydenta oraz Uniwersytet Kaliski.
ZESPÓŁ BADAWCZY:
Kierownik: prof. dr hab. Waldemar Łazuga.
Grupa badawcza i naukowa: prof. dr hab. Jerzy Pietrzak, prof. AK dr hab. Ewa Andrysiak, prof. AK dr hab. Krzysztof Walczak, prof. Piotr Gołdyn dr Ewa Andrzejewska, dr Małgorzata Bańkowska, dr Bogumiła Celer, dr Jarosław Durka, dr Sławomir Przygodzki, dr Elżbieta Steczek Czerniawska, mgr Marcin Mikołajczyk, mgr Anna Tabaka.
OKRES REALIZACJI: 2023-2026
WARTOŚĆ PROJEKTU: 834 070 pln
PROGRAM GRANTOWY: „Nauka dla Społeczeństwa II”, nr dec. NdS-II/SP/0056/2023/01
Kontakt: iibh@uniwersytetkaliski.edu.pl
W Ośrodku Badań Regionalnych Akademii Kaliskiej w latach 2021-2022 zrealizowano projekt grantowy, finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, przyznany w ramach piątej edycji programu “Miniatura” we wrześniu 2021 roku. Autorem koncepcji i wykonawcą był dr Makary Górzyński. Efektem kwerendy naukowej stało się zgromadzenie materiałów, dotyczących planowania urbanistycznego i problemów przestrzennych miast Królestwa Polskiego przełomu XIX i XX wieku. W efekcie ich opracowania powstał przetłumaczony na język polski wybór źródeł archiwalnych, dotyczących tego tematu, dostępny za darmo online (zob. link poniżej).
Program Miniatura, edycja 5 – Narodowe Centrum Nauki
NR REJ. WNIOSKU 2021/05/X/HS2/00340
Wykonawca: dr Makary Górzyński
Podmiot: Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego Ośrodek Badań Regionalnych
Tytuł wniosku: PLANOWANIE PRZESTRZENNE W MIASTACH KRÓLESTWA POLSKIEGO PRZEŁOMU XIX I XX WIEKU. MIĘDZY URBANISTYKĄ A ADMINISTRACJĄ
Typ działania: kwerenda archiwalna i opracowanie jej wyników
Czas realizacji projektu badawczego: 1 października 2021 – 30 września 2022
OPIS PROGRAMU BADAWCZEGO
Tematem projektowanych badań podstawowych z zakresu nauk o sztuce (historia architektury i urbanistyki) jest historia planowania przestrzennego i regulacji miast Królestwa Polskiego przełomu XIX i XX wieku. Realizacja zadania pozwoli na wstępną kwerendę źródłoznawczą w archiwach polskich, w zakresie administracyjnego projektowania urbanistycznego miast gubernialnych i niektórych ośrodków powiatowych. Efektem kwerendy będzie materiał źródłowy, weryfikujący i ukierunkowujący wstępne założenia, dotyczące wieloletniego projektu badawczego o architekturze i procesach przestrzennych w miastach Królestwa Polskiego tego czasu.
W dotychczasowej literaturze historycznej o rozwoju miast wskazywano na zagadnienie projektowania urbanistycznego, przeważnie akcentując schematyczność powstających w realiach rosyjskiej biurokracji planów i wskazując na fiasko ich implementacji. Częściej w literaturze analizowano potrzeby urbanistyczne miast z punktu widzenia rozwijającej się w przestrzeni publicznej tego czasu dyskusji o zasadach planowania przestrzennego. Niestety, samo zagadnienie administracyjnego planowania regulacji i rozbudowy w Królestwie Polskim pozostaje marginesem historiografii: dotąd nie powstało żadne opracowanie monograficzne, napisane z perspektywy nowoczesnej historii architektury. Konieczne jest ustalenie i porównanie działań, podejmowanych przez administracje miast, powiatów i guberni w zakresie polityki planowania przestrzennego. Istotne będzie prześledzenie procedur tworzenia planów, założeń projektowych, koncepcji regulacyjnych, ale też ukrytych w archiwalnych protokołach pomysłów i samego rozumienia procesów przestrzennych, wyrażanych przez różnorodnych aktorów społecznych. Nieprzebadana mikrohistorycznie pozostaje prawna i administracyjna zależność tych projektów od rosyjskiej polityki imperialnej, jak i dalsze losy planów, czy wreszcie sam proces ich wykonywania i wieloaspektowy związek z przemianami architektoniczno-urbanistycznymi i polityką (plan jako narzędzie regulacyjne, dokument i katalizator ambicji rozwojowych, ale też materialny obiekt w procesach administracyjnych, artykułujący ambicje miejskie). Interesująca wydaje się analiza artykulacji zasad i celów planowania miast w rosyjsko-polskim aparacie administracyjnym i w kontaktach z interesariuszami społecznymi.
Celem kwerendy było zebranie materiału porównawczego w zakresie urzędowego planowania przestrzennego między reformami postyczniowymi (ok. 1866-7) a kresem rosyjskiego zarządu na tym terenie (1914-1915). Podstawową bazę źródłową stanowi państwowy zasób archiwalny w Polsce, w tym szczególnie akta miast, powiatów i guberni oraz zespoły dokumentacji kartograficznej. Plan badań zakłada pracę w zbiorach 9 archiwów państwowych, obejmując 95 jednostek archiwalnych, w tym około 60 pozycji dokumentacji aktowej i w pozostałej części – obiekty kartograficzne. Lista archiwaliów może się jeszcze nieznacznie zwiększyć w czasie samych badań. Dzięki tłumaczeniom rosyjskojęzycznych, często trudnych w odbiorze archiwaliów kancelaryjnych na język polski i ich redakcji powstanie obszerny materiał o dużej wartości poznawczej. Dodatkowo, dla celów badań komparatystycznych, zostanie wykonane tłumaczenie wybranej dokumentacji niemieckojęzycznej z tego samego czasu, z obszaru zaboru niemieckiego, również dotyczącej planowania urbanistycznego. Realizacja zadania umożliwi także, dzięki darmowej publikacji wspomnianych źródeł w Internecie, na wprowadzenie do obiegu naukowego nieodstępnych i trudnych poznawczo (bariera językowa) akt, do tej pory niemal niewykorzystanych w historiografii polskiej. Rozpoznanie i porównanie informacji, uchwytnych w aktach magistratów i rządów gubernialnych, szczególnie w protokołach z posiedzeń organów kolegialnych, dotyczących planów miast i regulacji, pozwoli zrekonstruować zakres powodzenia ówczesnych prób polityki urbanistycznej w Królestwie Polskim, z odniesieniem do podobnych zadań administracji w zaborze pruskim. Kwerenda naświetli nieobecną dotąd w historiografii perspektywę ówczesnej administracji polsko-rosyjskiej na to kluczowe zagadnienie polityczne, ogniskujące wiele problemów społecznych, technicznych, kulturowych i politycznych. Ponadto, istotną korzyścią projektu będzie uchwycenie i mikrohistoryczne porównanie problemów w zakresie implementacji planów, z jakimi zmagały się poszczególne władze miast i guberni wobec szybkiego rozwoju, powodującego różnorodne konflikty i kolizje przestrzenne – znane nam i współcześnie jako chaos przestrzenny. Wraz z reprodukcjami kartografii historycznej, opracowane archiwalia znacząco ułatwią zweryfikowanie i pogłębienie moich wstępnych założeń badawczych, dotyczących architektury i procesów przestrzennych miast Królestwa Polskiego tego czasu, umożliwiając opracowanie kompleksowego projektu grantowego. Rezultaty badań przyczynią się również do lepszego zrozumienia dzisiejszych problemów rewitalizacyjnych XIX-wiecznych części polskich miast.
METADANE
TOWN PLANNING IN THE POLISH KINGDOM AT THE TURN OF THE NINETEENTH AND TWENTIETH CENTURIES: BETWEEN URBANISM AND ADMINISTRATION
SŁOWA KLUCZOWE
Królestwo Polskie; urbanistyka; miasta; urbanizacja; historia urbanistyki; historia architektury; administracja; plany regulacyjne
KEY WORDS
Polish Kingdom; urbanism; towns; urban development; history of urbanism; history of architecture; administration; spatial regulation plans
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego;
Calisia University – Kalisz, Poland.
KONFERENCJE ZREALIZOWANE
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Biografistyka w badaniach regionalnych”, Kalisz, 15-16 czerwca 2023 (organizator: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, partnerzy: Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego w Kaliszu)
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Kościelniakowie – Biografie i Dziedzictwo” 28 września 2023 (organizator: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, partnerzy: Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego w Kaliszu)
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja I – urbanistyka historyczna, maj 2023, wydarzenie cykliczne (wspólnie z KTPN) Międzynarodowa konferencja naukowa z zakresu historii architektury (w planach na rok 2025)
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja II – architektura i źródła z okresu okupacji hitlerowskiej, maj 2024.
KONFERENCJE PRZYGOTOWYWANE/KONCEPCJE
Dwie konferencje dotyczące projektu badawczego o prezydencie Stanisławie Wojciechowskim (patrz sekcja „granty”)
Kaliskie Seminarium Historii Architektury i Miast. Edycja III – badania porównawcze nad miastami, maj 2025.
Międzynarodowa konferencja naukowa z zakresu historii architektury (w planach na rok 2025 lub 2026)
EFEKT REALIZACJI GRANTU:
Hiperłącze do pierwotnego miejsca publikacji w RepOD Uniwersytetu Warszawskiego
HUMANISTYCZNE STUDIA PODYPLOMOWE
NAJBLIŻSZA REKRUTACJA ODBĘDZIE SIĘ W ROKU 2025 – NA SEMESTR ZIMOWY ROKU AKADEMICKIEGO 2025-2026. PROSIMY O ŚLEDZENIE KOMUNIKATÓW, TAKŻE NA STRONIE REKRUTACYJNEJ UCZELNI
Kierownik merytoryczny – dr Makary Górzyński.
Wykładowcy obu kierunków to specjalistki i specjaliści z kaliskiego środowiska naukowego (Akademii Kaliskiej i Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk) oraz różnych, renomowanych uczelni polskich (m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Politechniki Łódzkiej, UAP w Poznaniu, Uniwersytetu Wrocławskiego), jak i pracownicy instytucji naukowych – m.in. archiwów państwowych, dużych bibliotek i rozpoznawalnych muzeów.
Regionalne badania historyczne
2 semestry, 230 h
https://rekrutacja.akademia.kalisz.pl/podyplomowe/regionalne-badania-historyczne/
Program naszego kierunku opiera się na założeniu, iż prowadzenie badań historycznych jest zawsze oparte o konkretny czas i miejsce, w tym także o perspektywę regionalną jako zestaw wartości określających nasze możliwości, świadomość, cele. Właśnie poprzez ujęcie regionalne proponujemy analizować zjawiska dziejowe i ich znaczenia dla konkretnych ludzi oraz przestrzeni. Zapraszamy do fascynującej podróży – do świata przeszłości, z którego wszyscy wyrastamy, zarówno w jednostkowym, jak i społecznym ujęciu. Regionalne badania historyczne to program łączący aktualne trendy humanistyki i nauk historycznych, z bogatą bazą przedmiotów otwierających wyobraźnię i horyzonty poznawcze. W autorski sposób zaprosiliśmy do współpracy zespół specjalistek i specjalistów różnych dziedzin – historyków, praktyków metodologii i teorii naukowych, informacji i ich źródeł, archiwistów, historyków sztuki i kultury, badaczy antropologii czy komunikacji językowej. Łącząc ich różnorodną wiedzę i pasje, a także umiejętność spojrzenia w perspektywie regionu, miejsca, mikrohistorii – z procesami globalnymi w tle – oferujemy studia historyczne jako przygodę i wyzwanie. Prezentowana oferta powstała na bazie kilkudziesięciu lat doświadczeń w pracy z badaniami regionalnymi, w oparciu o wiedzę i potencjał historyków różnych specjalności, bibliotekarzy i wydawców.
(prosimy o śledzenie komunikatów na stronie rekrutacyjnej Uczelni).
FORMUŁA ZAJĘĆ: hybrydowa (zajęcia stacjonarne i zdalne, część zjazdów online).
ODPŁATNOŚĆ: 2600 zł za oba semestry
KONTAKT: iibh@uniwersytetkaliski.edu.pl
Ukończenie studiów umożliwia podniesienie kwalifikacji lub wykonywanie pracy na stanowiskach związanych z następującymi funkcjami:
- muzealnicy, badacze dziejów lokalnych, kuratorzy wystaw historycznych;
- bibliotekarze, pracujący w zbiorach regionalnych i specjalnych;
- pracownicy instytucji kultury, działający nad zachowaniem lokalnego dziedzictwa i poznaniem przeszłości;
- genealodzy;
- historycy;
- pracownicy branży turystycznej i jednostek rozwoju lokalnego i regionalnego;
- autorzy opracowań historycznych, popularyzatorzy wiedzy, pracownicy samorządowi, związani z kulturą, ochroną dziedzictwa i edukacją historyczną;
- nauczyciele historii.
WIĘCEJ INFORMACJI: https://rekrutacja.akademia.kalisz.pl/podyplomowe/
Pliki do pobrania:
Historia architektury i budowy miast
2 semestry, 230 h
https://rekrutacja.akademia.kalisz.pl/podyplomowe/historia-architektury-i-budowy-miast/
Architektura jest wszechobecna i stanowi jeden z fundamentów naszej tożsamości, codzienności. W procesach gospodarczych architektura jest towarem, ale i fundamentem kultury, tożsamości, podstawą interakcji społecznych. Wieloznaczność i zakres oddziaływania materialnego architektury to fenomeny oczywiste, a jednocześnie trudne do poznania. Studia podyplomowe „Historia architektury i budowy miast” są unikalną w polskiej ofercie edukacyjnej odpowiedzią na różnorodne wyzwania, jakie stawia przed nami współczesny rozwój zainteresowania budynkami, ich materialnością, wartościami, ale i historyczną zmiennością sposobów budowania. Wychodząc poza typową wiedzę o przeszłości, nasz kierunek oferuje interdyscyplinarne podejście do poznawania, badania, opisywania i rozumienia architektury dawnej i współczesnej. Zapewnia też solidne podstawy ogólnohumanistyczne – umiejętność krytycznego i twórczego myślenia oraz komunikowania tego, na czym nam zależy w różnorodnych sytuacjach. Przetwarzanie i umiejętne prezentowanie informacji to dziś klucz do sukcesu i powodzenia na rynku pracy – studia humanistyczne, oferowane przez nas, dają także i takie narzędzia.
REKRUTACJA (prosimy o śledzenie komunikatów na stronie rekrutacyjnej Uczelni).
FORMUŁA ZAJĘĆ: hybrydowa (zajęcia stacjonarne i zdalne, część zjazdów online).
ODPŁATNOŚĆ: 2600 zł za oba semestry
KONTAKT: iibh@uniwersytetkaliski.edu.pl
Ukończenie studiów umożliwia podniesienie kwalifikacji lub wykonywanie pracy na stanowiskach związanych z następującymi funkcjami:
- konserwatorzy i badacze zabytkowej architektury;
- autorzy dokumentacji historycznych – architektonicznych, urbanistycznych – dla inwestorów czy samorządów;
- projektanci, pracujący z obiektami zabytkowymi i zadaniami rewitalizacji miast;
- pracownicy biur rewitalizacji w jednostkach samorządowych i administracji państwowej;
- specjaliści, związani z ochroną i promocją dziedzictwa;
- pracownicy centrów informacji turystycznej;
- popularyzatorzy wiedzy o zabytkach, przewodnicy turystyczni;
- muzealnicy, badacze dziejów lokalnych, kuratorzy wystaw historycznych;
- bibliotekarze, pracujący w zbiorach regionalnych i specjalnych;
- pracownicy instytucji kultury, działający nad zachowaniem lokalnego dziedzictwa i poznaniem przeszłości;
- pracownicy branży turystycznej i jednostek rozwoju lokalnego i regionalnego;
WIĘCEJ INFORMACJI: https://rekrutacja.akademia.kalisz.pl/podyplomowe/
Pliki do pobrania:
KRONIKA INSTYTUTU
Działalność w latach 2022-2023 (Opracowała Maja Żeśko, na podstawie materiałów Ewy Obały):
